Kur lind nevoja për të shkruar, edhe nëse idetë fillimisht janë të çrregullta, tashmë ekziston një formë primitive e strukturës që pasqyron një motiv, një impuls që i paraprin shkrimit dhe që përbën thelbin e vetë tekstit. Arsyet për të shkruar janë të shumta: nga paraqitja e një kërkese zyrtare, shprehja e ndjenjave ndaj një personi tjetër, deri te planifikimi i një projekti. Ky impuls i parë është pika fillestare për fillimin e procesit të shkrimit.
Shkrimi efektiv fillon nga një fazë e parë mendore, ku është thelbësore të qartësohen idetë dhe konceptet.. Nga ky proces i qartësimit mendor, shkrimi fillon me organizimin e mendimeve ashtu siç lindin dhe më vonë, në mënyrë më të detajuar dhe më të saktë, bëhet një vepër e strukturuar dhe koherente.
Idetë fillestare, të çrregulluara në radhë të parë, duhet të klasifikohen sipas rëndësisë së tyre. Pasi të jenë identifikuar idetë kryesore, çfarë doni të shprehni dhe një titull që është përfaqësues, mund të vazhdoni me strukturimin e tekstit. Këtu, përdorimi i mjeteve të tilla si fjalorë, si përkufizime ashtu edhe sinonime, një listë citatesh të dukshme dhe mbi të gjitha, një vend i rehatshëm pa shpërqendrime ku autori mund të përqendrohet, do të jetë vendimtar për të arritur një shkrim efikas dhe cilësor.
Përbërja e tekstit, si një aktivitet i strukturuar, kalon nëpër faza të ndryshme që duhen respektuar për të arritur një rezultat koherent që është i aftë të tërheqë vëmendjen e lexuesit që në fillim.
Fazat e procesit të të shkruarit
Përbërja e teksteve zakonisht ndjek një skemë logjike të strukturuar në tre faza kryesore: hyrje, zhvillim dhe përfundim. Duke ndjekur këtë strukturë, autori arrin të transmetojë një mesazh në mënyrë të qartë dhe të organizuar. Megjithatë, në varësi të llojit të tekstit, kjo skemë mund të ndryshojë. Më poshtë do të detajojmë secilën nga këto faza.
Hyrje: Tërhiq vëmendjen e lexuesit
Hapi i parë drejt shkrimit efektiv është hyrja. Në këtë pjesë, objektivi kryesor është të tërheqë vëmendjen e lexuesit, duke i ftuar ata të vazhdojnë leximin. Ka strategji të shumta për ta arritur këtë, si përdorimi i pyetjeve retorike, citimeve me ndikim ose përkufizimi i saktë i një termi që do të jetë kyç në zhvillimin e përmbajtjes.
Disa shembuj të zakonshëm të hyrjeve në varësi të llojit të tekstit që duam të krijojmë do të ishin:
- Teksti komunikues joformal: "Përshëndetje si jeni? Po ju shkruaj për…”
- Teksti formal komunikues: “Dëshiroj t’ju informoj se…”
- Teksti i studimit: "Në këtë punë ne synojmë të analizojmë marrëdhëniet midis ..."
- Teksti informues: "Më 23 korrik 2009, India dhe Kina..."
- Teksti reklamues: "Provojeni falas dhe do ta vini re ndryshimin!"
Në varësi të llojit të shkrimit, do të jetë e nevojshme të përshtatni tonin, gjuhën dhe strukturën për të arritur në mënyrë efektive audiencën e dëshiruar.
Zhvillimi: Organizimi i gjithçkaje
Pasi të keni arritur të tërhiqni vëmendjen e lexuesit me një hyrje adekuate, kaloni në fazën qendrore, që është zhvillimi i përmbajtjes. Kjo pjesë duhet të strukturohet me ide koherente dhe të lidhura mirë. Është e këshillueshme që të përdoren lidhësit logjikë dhe organizuesit e të folurit për të siguruar që idetë të rrjedhin natyrshëm. Disa lidhës të dobishëm janë "së pari", "së dyti", "për shembull", "megjithatë", ndër të tjera.
Zhvillimi bazohet në zgjerimin e idesë kryesore, mbështetjen e saj me argumente të forta, të dhëna sasiore nëse është e nevojshme dhe shembuj që ndihmojnë lexuesin të vizualizojë më mirë përmbajtjen. Qartësia është çelësi. Është thelbësore të shmangen devijimet e panevojshme ose konceptet e parëndësishme të cilat vetëm sa e hutojnë lexuesin.
Përveç kësaj, shkrimi duhet të mbajë një strukturë të mirëpërcaktuar të paragrafit. Çdo paragraf duhet t'i përgjigjet një ideje të caktuar, e cila lidhet me paragrafin e mëparshëm nëpërmjet lidhësve të lartpërmendur, duke krijuar kështu kohezion logjik në tekst.
Përfundim: Prekja përfundimtare
Një përfundim efektiv përmbledh idetë kryesore të paraqitura në trupin e tekstit pa futur informacione të reja. Funksioni i tij është të mbyllë ciklin e nisur nga hyrja dhe zhvillimi, duke i lënë lexuesit një fund të kuptueshëm. Në varësi të objektivit të tekstit, përfundimi mund të kërkojë gjithashtu reflektim, veprim ose thjesht të ofrojë një zgjidhje përfundimtare për temën e diskutuar.
Teknika të dobishme për të shkruar efektiv
Kompleksiteti i të shkruarit nuk qëndron vetëm në shprehjen e ideve, por edhe në bërjen e kësaj në një mënyrë të kuptueshme, të organizuar dhe tërheqëse. Më poshtë janë disa teknika të rekomanduara për të përmirësuar cilësinë e teksteve tuaja:
- Përgatitni një skicë paraprake: Para se të fillojë të shkruajë, është thelbësore që autori të jetë i qartë se cila do të jetë struktura e tekstit. Kjo ju lejon të drejtoni procesin e shkrimit dhe të ruani koherencën në argumente.
- Rendi hierarkik i ideve: Sigurohuni që idetë kryesore të përcaktohen mirë dhe të mbështeten nga ide dytësore që i mbështesin ato. Kjo forcon kohezionin e tekstit.
- Përdorimi i saktë i fjalorit: Çdo fjalë ka peshë në shkrim, prandaj është e rëndësishme të përdoren terma të sakta që vërtet i shtojnë vlerë mesazhit. Shmangni përdorimin e fjalëve të zbukuruara ose të panjohura për lexuesin e synuar.
- Kontrolli i rezultateve: Shenjat e pikësimit si presjet, pikat ose pasthirrmat luajnë një rol themelor në interpretimin e tekstit. Përdorimi i gabuar i këtyre elementeve mund të ndryshojë plotësisht mesazhin që dëshironi të përcillni.
Gabimet e zakonshme të shkrimit dhe si t'i shmangni ato
Gjatë gjithë procesit të shkrimit, është e zakonshme të bëhen gabime që mund të ndikojnë në qartësinë dhe efektivitetin e tekstit. Gabimet më të zakonshme përfshijnë:
- Fjali shumë të gjata: Përdorimi i fjalive të gjata e bën të vështirë kuptimin e mesazhit. Këshillohet që idetë komplekse të thyhen në disa fjali më të shkurtra.
- Përdorimi i gabuar i lidhësve: Lidhësit janë thelbësorë për t'i dhënë rrjedhshmëri tekstit, por është e zakonshme që ato të përdoren gabimisht. Jo të gjithë lidhësit janë të dobishëm për çdo marrëdhënie idesh.
- Përdorimi i tepërt i klisheve ose klisheve: Edhe pse ndonjëherë duket se disa fraza ndihmojnë në qartësimin e një ideje, klishetë e tepërta mund të heqin origjinalitetin e tekstit. Ky gabim duhet shmangur duke përdorur një gjuhë më autentike dhe të drejtpërdrejtë.
- Mos e rishikoni tekstin: Një ese pa rishikim është një ese jo e plotë. Gabimet gramatikore, drejtshkrimore ose sintaksore duhet të korrigjohen, pasi këto ndikojnë në cilësinë e përmbajtjes.
Për të shmangur këto gabime, është thelbësore që në fund të procesit të shkrimit, autori t'i kushtojë kohë rishikimit të tekstit. Leximi me zë të lartë, për shembull, është një metodë e mirë për të identifikuar gabimet e mundshme të rrjedhshmërisë.
Së fundi, ndërsa çdo shkrim ka stilin e vet, ka strategji dhe baza kryesore që nuk duhen injoruar. Planifikimi paraprak, përdorimi i duhur i mjeteve gjuhësore dhe një proces shterues rishikimi janë çelësat për arritjen e teksteve efektive dhe cilësore.
Shkrimi i mirë është ai që i lejon lexuesit të kuptojë qartë mesazhin, pa gjeneruar konfuzion apo keqkuptime. Të shkruarit mirë nuk varet vetëm nga njohuritë gramatikore apo nga fjalori i gjerë, por edhe nga aftësia për të sintetizuar, organizuar dhe paraqitur idetë në mënyrë tërheqëse dhe logjike. Prandaj, procesi i të shkruarit mbetet një art dhe një teknikë që, kur përvetësohet, bëhet një mjet i fuqishëm komunikimi.